Mã độc tống tiền Ransomware là gì? Làm sao để phòng chống?

Bất cứ mã độc nào cũng vô cùng nguy hiểm, trong đó có mã độc Ransomware. Đây là loại mã độc mã hóa tất cả các dữ liệu cá nhân hoặc khóa quyền truy cập thiết bị, yêu cầu nạn nhân một khoản tiền chuộc để mở. Hacker có thể yêu cầu chuộc bằng tiền điện tử hoặc chuyển khoản. Cùng tìm hiểu Ransomware là gì, và làm sao để phòng chống nó trong bài viết dưới đây. 

Ransomware là gì?

Ransomware là một kiểu phần mềm độc hại, mã hóa ngăn chặn người dùng truy cập và sử dụng dữ liệu bên trong thiết bị. Đó có thể là máy chủ, máy tính nói chung hoặc kể cả thiết bị di động. 

Hacker sẽ yêu cầu một khoản tiền chuộc từ nạn nhân để khôi phục quyền truy cập dữ liệu. Tuy nhiên không phải lúc nào người dùng cũng lấy lại được dữ liệu thành công sau khi thanh toán. 

Nếu không đáp ứng được yêu cầu về tiền hoặc thời gian, dữ liệu có thể bị kẻ tấn công xóa đi hoặc thậm chí phá hỏng cả thiết bị.

Ransomware – GrandCrab (2018) lần đầu xuất hiện vào tháng 1 năm 2018. Ransomware này đã lừa đảo hơn 50.000 nạn nhân trong chưa đầy một tháng. Trước khi bị tiêu diệt bởi các nhà chức trách Rumani cùng với Bitdefender và Europol (một bộ phục hồi dữ liệu miễn phí). 

GrandCrab được lan truyền thông qua các email fishing và malvertising. Nó là phần mềm ransomware đầu tiên được biết đã yêu cầu thanh toán tiền chuộc bằng tiền điện tử DASH. Khoản tiền chuộc ban đầu trong khoảng từ 300 đến 1500 đô la Mỹ.

Đọc thêm: Các Lỗi Bảo Mật Website Thường Gặp Và Cách Khắc Phục

Cách thức Ransomware xâm nhập và phát tán trong thiết bị

Vậy, làm thế nào mà ransomware có thể xâm nhập và phát tán trong thiết bị của bạn? Dưới đây là một số phương thức phổ biến:

1. Email lừa đảo:

Đây là phương thức lây nhiễm ransomware phổ biến nhất. Kẻ tấn công thường gửi email giả mạo, trông giống như email từ các tổ chức uy tín (ví dụ: ngân hàng, công ty chuyển phát nhanh, mạng xã hội…) hoặc từ những người quen biết.

Email thường chứa các tệp đính kèm độc hại (ví dụ: file PDF, file Word…) hoặc các liên kết độc hại. Khi người dùng mở tệp đính kèm hoặc nhấp vào liên kết, ransomware sẽ được tải xuống và cài đặt vào thiết bị.

2. Tải xuống phần mềm lậu:

Các trang web chia sẻ phần mềm lậu thường chứa rất nhiều phần mềm độc hại, bao gồm cả ransomware.

Khi người dùng tải xuống và cài đặt phần mềm lậu, ransomware có thể được cài đặt cùng với phần mềm đó mà người dùng không hề hay biết.

3. Lỗ hổng bảo mật:

Hacker có thể khai thác các lỗ hổng bảo mật trong phần mềm hoặc hệ điều hành để lây nhiễm ransomware.

Khi một thiết bị có lỗ hổng bảo mật, hacker có thể dễ dàng xâm nhập và cài đặt ransomware từ xa.

4. Thiết bị lưu trữ di động:

USB hoặc ổ cứng di động bị nhiễm ransomware có thể lây lan khi kết nối với máy tính.

Khi người dùng cắm thiết bị lưu trữ di động bị nhiễm ransomware vào máy tính, ransomware có thể tự động lây lan sang máy tính đó.

5. Các phương thức khác:

Quảng cáo độc hại: Một số trang web hiển thị quảng cáo độc hại, khi người dùng nhấp vào có thể tải xuống và cài đặt ransomware.

Tấn công vào hệ thống: Hacker có thể tấn công trực tiếp vào hệ thống của một tổ chức hoặc doanh nghiệp để lây nhiễm ransomware.

Mạng xã hội: Ransomware có thể được phát tán qua các tin nhắn hoặc bài viết trên mạng xã hội.

Đọc thêm: Error 413 Là gì? Cách fix lỗi 413 Request Entity Too Large

Cách thức hoạt động của Ransomware:

Sau khi xâm nhập vào thiết bị, ransomware sẽ tiến hành mã hóa hoặc khóa dữ liệu của người dùng. Sau đó, nó sẽ hiển thị một thông báo yêu cầu người dùng trả tiền chuộc để lấy lại quyền truy cập vào dữ liệu.

Lịch sử ghi nhận có những khoản chỉ 20$, nhưng cũng sẽ có khoản lên tới cả nghìn đô. 

Bất kỳ ai cũng có thể trở thành nạn nhân của mã độc tống tiền. Khi phát hiện thiết bị bị nhiễm loại mã độc này, chúng ta không nên trả tiền chuộc do: Không thể đảm bảo dữ liệu của sẽ được khôi phục thậm chí khi đã trả tiền chuộc. 

Ví dụ: có một lỗi (bug) trong mã độc làm cho các file đã được mã hóa không thể khôi phục thậm chí có khóa giải mã. Nếu chúng ta trả tiền chuộc chứng tỏ mã độc tống tiền hoạt động hiệu quả. Lúc đó, hacker sẽ tiếp tục thực hiện các hành động để tìm kiếm phương thức mới. Nhằm khai thác hệ thống, mã hóa dữ liệu và đòi tiền chuộc. Một số mã độc tống tiền đã có bộ giải mã (Decryption Tool). Chúng ta có thể sử dụng các công cụ này để giải mã, khôi phục dữ liệu đã bị khóa hoặc mã hóa tuy nhiên xác suất khôi phục không cao. 

Các loại Ransomware

Có nhiều loại ransomware khác nhau, mỗi loại có cách thức hoạt động và mức độ nguy hiểm khác nhau. Một số loại phổ biến bao gồm:

• • Crypto Ransomware: Mã hóa các tập tin của nạn nhân, khiến chúng không thể sử dụng được.
  • Locker Ransomware: Khóa màn hình của nạn nhân, ngăn họ truy cập vào máy tính.
  • Scareware: Hiển thị các cảnh báo giả mạo về virus hoặc phần mềm độc hại, yêu cầu nạn nhân trả tiền để “khắc phục”.
  • Doxware: Đe dọa công khai dữ liệu nhạy cảm của nạn nhân nếu không trả tiền chuộc.

Làm thế nào để chống Ransomware?

Để bảo vệ bản thân và dữ liệu của bạn khỏi ransomware, có nhiều biện pháp phòng ngừa và ứng phó mà bạn có thể thực hiện. Dưới đây là một số cách chi tiết để chống ransomware:

Phòng ngừa là chìa khóa

Cập nhật phần mềm thường xuyên: Đảm bảo rằng hệ điều hành, trình duyệt web, ứng dụng và phần mềm diệt virus của bạn luôn được cập nhật phiên bản mới nhất. Các bản cập nhật thường chứa các bản vá bảo mật quan trọng giúp ngăn chặn ransomware khai thác lỗ hổng.

Sử dụng phần mềm diệt virus mạnh mẽ: Cài đặt và duy trì một chương trình diệt virus uy tín và luôn cập nhật nó. Phần mềm diệt virus có thể giúp phát hiện và ngăn chặn ransomware trước khi nó có thể gây hại.

Cẩn trọng với email và liên kết: Không bao giờ mở email hoặc nhấp vào liên kết từ người gửi không quen biết hoặc đáng ngờ. Đặc biệt, hãy cảnh giác với các email có tệp đính kèm không mong đợi hoặc yêu cầu bạn nhấp vào liên kết.

Không tải xuống phần mềm lậu: Tránh tải xuống phần mềm từ các nguồn không đáng tin cậy. Các trang web chia sẻ phần mềm lậu thường chứa rất nhiều phần mềm độc hại, bao gồm cả ransomware.

Sao lưu dữ liệu thường xuyên: Sao lưu dữ liệu quan trọng của bạn thường xuyên và lưu trữ bản sao lưu ở một vị trí an toàn, chẳng hạn như ổ cứng ngoài, dịch vụ lưu trữ đám mây hoặc thiết bị lưu trữ mạng. Điều này giúp bạn có thể khôi phục dữ liệu trong trường hợp bị ransomware tấn công.

Giáo dục người dùng: Nâng cao nhận thức về ransomware và các phương thức lây nhiễm cho bản thân và những người xung quanh. Hiểu rõ cách ransomware hoạt động và cách chúng lây lan có thể giúp bạn tránh trở thành nạn nhân.

Xem thêm: Có những loại Website nào?

Phát hiện và ứng phó

Phát hiện sớm: Nếu bạn thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào trên máy tính của mình, chẳng hạn như hiệu suất chậm chạp, xuất hiện các tệp lạ hoặc thông báo đáng ngờ, hãy ngay lập tức quét toàn bộ hệ thống bằng phần mềm diệt virus.

Cách ly thiết bị: Nếu bạn nghi ngờ rằng máy tính của mình đã bị nhiễm ransomware, hãy ngay lập tức ngắt kết nối nó khỏi mạng để ngăn chặn ransomware lây lan sang các thiết bị khác.

Không trả tiền chuộc: Trong hầu hết các trường hợp, việc trả tiền chuộc không đảm bảo rằng bạn sẽ lấy lại được dữ liệu của mình. Thay vào đó, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia bảo mật hoặc công ty chuyên về khôi phục dữ liệu.

Liên hệ với chuyên gia: Nếu bạn không chắc chắn về cách xử lý tình huống, hãy liên hệ với các chuyên gia bảo mật hoặc công ty chuyên về khôi phục dữ liệu. Họ có thể giúp bạn xác định loại ransomware, khôi phục dữ liệu (nếu có thể) và ngăn chặn các cuộc tấn công trong tương lai.

Sử dụng một vài biện pháp

Sử dụng tường lửa: Bật tường lửa trên máy tính và mạng của bạn để kiểm soát lưu lượng truy cập và ngăn chặn các kết nối độc hại.

Phân đoạn mạng: Chia mạng của bạn thành các phần nhỏ hơn để hạn chế sự lây lan của ransomware trong trường hợp một thiết bị bị nhiễm.

Kiểm soát truy cập: Hạn chế quyền truy cập của người dùng vào các tài nguyên và dữ liệu quan trọng. Chỉ cấp quyền truy cập cho những người thực sự cần nó.

Sử dụng xác thực đa yếu tố: Bật xác thực đa yếu tố cho các tài khoản trực tuyến của bạn để tăng cường bảo mật.

Sao lưu ngoại tuyến: Ngoài việc sao lưu dữ liệu trực tuyến, hãy xem xét sao lưu dữ liệu quan trọng của bạn ngoại tuyến, chẳng hạn như trên ổ cứng ngoài hoặc băng từ.

Cần làm gì khi bị Ransomware tấn công

Khi không may bị Ransomware tấn công, việc giữ bình tĩnh và xử lý đúng cách là rất quan trọng để giảm thiểu thiệt hại và có thể khôi phục dữ liệu. Dưới đây là các bước chi tiết cần thực hiện khi bị Ransomware tấn công:

Cách ly thiết bị bị nhiễm

Ngắt kết nối internet: Ngay lập tức ngắt kết nối internet của máy tính bị nhiễm (rút dây mạng, tắt Wi-Fi). Việc này giúp ngăn chặn ransomware lây lan sang các thiết bị khác trong mạng và ngăn chặn tin tặc tiếp tục truy cập vào hệ thống.

Không tắt máy tính: Mặc dù việc tắt máy tính có thể là phản ứng đầu tiên, nhưng bạn không nên làm vậy. Một số loại ransomware có thể xóa khóa giải mã nếu máy tính bị tắt.

Ngăn chặn sự lây lan

Cách ly các thiết bị khác: Kiểm tra các thiết bị khác trong mạng (máy tính, điện thoại, máy chủ…) và ngắt kết nối chúng khỏi mạng nếu có dấu hiệu bị nhiễm.

Không chia sẻ dữ liệu: Không chia sẻ bất kỳ dữ liệu nào từ máy tính bị nhiễm với các thiết bị khác cho đến khi bạn chắc chắn rằng ransomware đã được loại bỏ hoàn toàn.

Đánh giá thiệt hại

Xác định loại ransomware: Cố gắng xác định loại ransomware đã tấn công bạn. Điều này có thể giúp bạn tìm kiếm các công cụ giải mã hoặc phương pháp khôi phục dữ liệu phù hợp. Bạn có thể tìm kiếm thông tin về ransomware trên các trang web chuyên về bảo mật hoặc liên hệ với các chuyên gia.

Kiểm tra dữ liệu bị ảnh hưởng: Xác định dữ liệu nào đã bị mã hóa hoặc bị khóa bởi ransomware. Lập danh sách các tập tin, thư mục quan trọng bị ảnh hưởng để có kế hoạch khôi phục.

Không trả tiền chuộc

Không có gì đảm bảo: Việc trả tiền chuộc không đảm bảo rằng bạn sẽ lấy lại được dữ liệu của mình. Tin tặc có thể không cung cấp khóa giải mã hoặc tiếp tục tấn công bạn trong tương lai.

Không khuyến khích tội phạm: Việc trả tiền chuộc chỉ khuyến khích tin tặc tiếp tục tấn công và phát triển ransomware.

Tìm kiếm giải pháp khôi phục

Kiểm tra bản sao lưu: Nếu bạn có bản sao lưu dữ liệu trước đó, hãy sử dụng chúng để khôi phục lại các tập tin bị ảnh hưởng. Đảm bảo rằng bản sao lưu không bị nhiễm ransomware trước khi khôi phục.

Tìm kiếm công cụ giải mã: Một số tổ chức bảo mật hoặc công ty chuyên về ransomware có thể cung cấp các công cụ giải mã miễn phí cho một số loại ransomware nhất định. Hãy tìm kiếm trên internet hoặc liên hệ với các chuyên gia để xem có công cụ giải mã nào phù hợp với trường hợp của bạn không.

Liên hệ chuyên gia: Nếu bạn không thể tự mình khôi phục dữ liệu, hãy liên hệ với các chuyên gia bảo mật hoặc công ty chuyên về khôi phục dữ liệu. Họ có thể có các phương pháp và công cụ chuyên dụng để giúp bạn khôi phục dữ liệu.

Báo cáo cơ quan chức năng

Báo cáo công an: Báo cáo vụ việc cho cơ quan công an để họ có thể điều tra và xử lý. Cung cấp cho họ tất cả các thông tin liên quan, chẳng hạn như loại ransomware, số tiền chuộc được yêu cầu (nếu có), và các thông tin về máy tính bị nhiễm.

Báo cáo các tổ chức bảo mật: Báo cáo vụ việc cho các tổ chức bảo mật uy tín để họ có thể thu thập thông tin và chia sẻ với cộng đồng, giúp mọi người phòng tránh các cuộc tấn công tương tự.

Phòng ngừa tái nhiễm

Cập nhật phần mềm: Đảm bảo rằng hệ điều hành, trình duyệt web, ứng dụng và phần mềm diệt virus của bạn luôn được cập nhật phiên bản mới nhất.

Cài đặt phần mềm diệt virus mạnh mẽ: Sử dụng một chương trình diệt virus uy tín và luôn cập nhật nó.

Cẩn trọng với email và liên kết: Không bao giờ mở email hoặc nhấp vào liên kết từ người gửi không quen biết hoặc đáng ngờ.

Sao lưu dữ liệu thường xuyên: Sao lưu dữ liệu quan trọng của bạn thường xuyên và lưu trữ bản sao lưu ở một vị trí an toàn.

Giáo dục người dùng: Nâng cao nhận thức về ransomware và các phương thức lây nhiễm cho bản thân và những người xung quanh.

Kết luận

Trên đây là những nội dung mà BKNS gửi tới bạn về mã độc Ransomware là gì. Hy vọng đến đây bạn đã biết cách nhận biết, phòng tránh loại mã độc nguy hiểm này. 

Và đừng quên, liên hệ BKNS nếu bạn đang có nhu cầu liên quan đến dịch vụ mạng thì hãy liên hện BKNS để được tư vấn và hỗ trợ một cách tốt nhất tại website www.bkns.vn, Fanpage BKNS hoặc hotline 1800 646 884 nhé!